گیلان شهر /به گزارش خبر فوری، امروز به روایت بسیاری از مورخان، سالروز جنگ ایران و یمن در سال ۵۷۰ میلادی است. در این جنگ حدود ۸۰۰ سرباز ایران ساسانی با کمک قبایل یمنی با سپاهیان حبشی جنگیده و بعد از شکست آنها، سیف بن ذی یزن، از اشراف زادگان یمنی را بر این کشور حاکم نمودند و عملا یمن را به یکی از دست‌نشاندگان حکومت خسرو اول (انوشیروان) تبدیل کردند.
ابرهه و اشغال یمن توسط امپراتوری حبشه
ماجرای اشغال یمن به دست نیروهای حبشی به سال‌های ۵۶۰ الی ۵۶۸ میلادی باز می گردد. در این سالها نیروهای امپراتوری حبشه، بزرگترین امپراتوری مسیحی آفریقا به تحریک امپراتوری روم به یمن، جنوبی ترین منطقه شبه جزیره عربستان حمله کرده و آن را اشغال نمودند. در سپاه حبشه صدها هزار سرباز حبشی و زنگی حضور داشتند. همچنین این لشگر مجهز به ده ها فیل، ارابه و منجنیق بود. ابرهه، همان شخصی که در سال ۵۶۹ یا ۵۶۸ (عام الفیل) به مکه حمله کرد اما در این هجوم شکست خورد، فرمانده یکی از دو سپاهی بود که حاکم حبشه به یمن فرستاد تا آن را تصرف کنند. بر سپاه دیگر فردی به نام اریاط فرماندهی می‌کرد. بر اساس برخی گزارش ها پس از فتح یمن به دست سپاه حبشه میان اریاط و ابرهه جنگ درگرفت و ابرهه، اریاط را کشت و خود به تنهایی حاکم یمن گردید.
بعد از آغاز حکومت ابرهه بر یمن، امپراتوری روم که به واسطه کیش مسیحیت به حبشی ها نزدیک بود، سعی کرد ابرهه را به جنگ با ایران وادارد. در آن سالها، رومی ها مشغول جنگ با ایرانیان بودند و امپراتور روم، روی کمک ابرهه حساب ویژه ای باز می کرد. ابرهه بر خلاف درخواست امپراتور روم، اعلام بی طرفی کرد و حاضر نشد در جنگ شرکت کند. با این حال، با گذشت یک سال از جنگ و فشار روزافزون قسطنطنیه بر یمن، ابرهه با لشکری به سمت عراق پیش رفت اما بعد از غارت چند کاروان تجاری و شاید (بنا به نقل یکی دو مورخ) شکست در مکه به یمن بازگشت.
جنگ اول یمن؛ تاکتیک هوشمندانه سردار ایرانی و شکست جانشین ابرهه
همین چند اقدام کوچک حبشی ها کافی بود که خسرو انوشیروان به فکر نابودی آنها بیفتد. در سال ۵۷۰ اشراف زاده ای یمنی به نام سیف بن ذی یزن به تیسفون پناهنده شد. او از پادشاه ایران تقاضای کمک کرد. خسرو انوشیروان در آن زمان گمان نمی کرد در جنگ پیروز شود اما درخواست سیف را هم زمین نگذاشت. او فرمانده ای دیلمی به نام وهرز را به دربار فراخواند و به او ماموریت داد که به یمن رفته به سیف کمک کند. خسرو البته اعلام کرد که قدرت زیادی در تامین تجهیزات و سربازان وهرز ندارد. سردار دیلمی پیشنهاد داد ۸۰۰ زندانی مزدور و محکوم به مرگ را به جای سرباز به او بدهند. شاه ایران پذیرفت و وهرز به همراه سیف و ۸۰۰ زندانی خطرناک و مزدور با چند کشتی به یمن سفر کرد.
بعد از رسیدن به خاک یمن، وهرز که از شورش زندانیان و طغیانشان می ترسید به تاکتیکی روی آورد که سالها بعد کورتس در جنگ علیه بومیان آمریکا از آن استفاده کرد. وهرز تمام کشتی ها را به آتش کشید تا دیگر هیچ سربازی امید به بازگشت نداشته و با تمام قدرت با حبشی ها بجنگد.
حبشی ها در ابتدا به سربازان ایرانی توجه زیادی نداشتند؛ چرا که تعداد آنها کمتر از میزانی بود که قابل توجه باشند. با این حال، پس از چند ماه، با کمک سیف ده ها قبیله با شاه ساسانی و سردارش، وهرز بیعت کرده و سردار ایرانی بیش از ۵۰ هزار سرباز به دست آورد.
مورخان معتقدند در جنگ نهایی، تعداد سربازان وهرز ۵۰ هزار و تعداد سربازان حبشی بیش از ۲۰۰ هزار بوده است. با این حال، وهرز با کمک سواران یمنی توانست سپاه حبشی را شکست داده و آنها را از یمن بیرون کند.
در آن زمان، ابرهه از دنیا رفته بود و پسرش مسروق بر یمن حکومت می کرد. مسروق در جنگ با وهرز شکست خورد و به دست سردار ایرانی کشته شد.
بعد از اخراج حبشی ها، وهرز به ایران بازگشت و حکومت یمن به سیف بن ذی یزن رسید و او نیز پذیرفت دست نشانده ایران بوده و به پادشاه ایران خراج بدهد. به این ترتیب، ایران توانست یمن را از نفوذ رومی ها خارج کرده و با ۸۰۰ سرباز آن را به یکی از خراج گزاران تیسفون بدل کند.
جنگ دوم یمن و حکومت رسمی ایران
سیف بن ذی یزن در حکومت خود جانب احتیاط را پیش نگرفت. او از طرفی شروع به دور کردن قبایل یمنی از خود کرد و از طرف دیگر چند ده جنگجوی زبردست حبشی را در اطراف خود جمع کرده و به محافظان شخصی اش بدل نمود. بعد از مدت کوتاهی، این حبشی ها به فکر انتقام افتادند و در شکارگاهی سیف را کشتند. بعد از قتل سیف، مجددا آشوب یمن را فراگرفت و حبشی ها و قبایل یمن بار دیگر به جنگ علیه هم پرداختند.
خسرو انوشیروان که اکنون از جنگ با روم فارغ شده بود، بار دیگر وهرز را فراخواند و این بار چند ده هزار سرباز به او داد و سردار دیلمی را راهی یمن کرد. وهرز شورش ها را سرکوب کرد و سپس به فرمان شاه ایران، خود حاکم یمن شد.
بعد از این، یمن تا زمان ظهور اسلام، به یکی از ایالات ایران بدل گردید و رسما توسط حکام و امرای ساسانی اداره می شد.
حاکمان ایرانی یمن و اسلام
طبق روایت برخی مورخان مانند حمزه اصفهانی، تا زمان اسلام آوردن یمنی ها، ۷ حاکم ساسانی بر این کشور حکم راندند. به جز وهرز، ولیسجان، حرزادان، نوشجان، مرزبان، خرخسرو و باذان (بادان) مدتی حاکم یمن بوده اند. باذان آخرین حاکم ایرانی یمن است. در زمان او، امام علی (ع) به نمایندگی از پیامبر (ص) راهی یمن شد و به تبلیغ اسلام پرداخت.
باذان در ابتدا با مسلمانان مخالفت ورزید اما بعد از مدتی خود و همراهان ایرانی اش مسلمان شدند. باذان که از سوی خسرو پرویز بر یمن فرمان می‌راند، پس از اسلام آوردن، از سوی پیامبر در همین سمت ابقا شد. وی در سال ۱۰ هجری کشته شد و پسرش از سوی پیامبر در همان سمت ابقا گردید.
