گیلان شهر :دیرگاهی نمی گذرد که موزه میراث روستایی در میان جنگل هایی از طبیعت گیلان به تلاش آنانی بنا شده که یادشان به نگاهداشت دانش و فرهنگ پیشینیانشان دلخوش است و این بار برای انتقال فرهنگ سازگاری با طبیعت و زندگی در حال و هوای خوش روستایی پیشینیان غرق در نوای ساز و دهل، بوی هیزم و عطر نان تازه با جشنواره ای تابستانی مهیای میزبانی از گردشگران داخلی و خارجی شده است.
اندیشه ایجاد موزه میراث روستایی گیلان برای نخستین بار پس از زمین لرزه سال ۱۳۶۹ گیلان – زنجان از سوی محمود طالقانی مطرح و عملیات ساختمانی موزه در اردیبهشت ۸۴ آغاز شد و گام به گام در تکمیل ۹ فاز تعریف شده از این پروژه پیش رفت و امروز به پر بازدید کننده ترین موزه استان تبدیل شده است.
بر اساس مطالعات انجام شده در گیلان که یکی از کوچکترین استان های کشور است، ۹ حوزه سرشاخه فرهنگی – معماری شناسایی شده که میراث مادی (معماری، صنایع دستی، پوشش محلی و …) و میراث معنوی (آداب و رسوم، باورها و ارزش ها) هر یک از این حوزه ها در قالب یک روستا در محل موزه طراحی، بازسازی و گام به گام تا تکمیل پیش می رود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان از آغاز برگزاری سیزدهمین جشنواره بزرگ تابستانی در موزه میراث روستایی گیلان تا یکم شهریور ماه خبر داد.
شهرود امیرانتخابی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: میراث روستایی گیلان تنها تجربه ملی در زمینه صیانت از فرهنگ و معماری روستایی با مفهوم موزه فضای باز در ایران است؛ این موزه که در نوع خود در خاورمیانه و آسیای مرکزی منحصربفرد است، با هدف پاسداشت و حفظ میراث مادی و معنوی مردم سرزمین گیلان ایجاد شده و الگوی کاملی از معماری بومی و شیوه زندگی مردمان گیلان در گذشته ای نه چندان دور محسوب می شود.
وی اظهار داشت: هر سال در نوروز و تابستان و به مناسبت های مختلف جشنواره های متنوعی با هدف حفظ و احیاء میراث معنوی این منطقه از کشور و آشنایی بیشتر بازدیدکنندگان با فرهنگ ساکنان گیلان در این موزه برگزار می شود.
وی ادامه داد: بر همین اساس، در سال جاری نیز با توجه به حضور گسترده گردشگران در فصل تابستان، سیزدهمین جشنواره تابستانی موزه میراث روستایی گیلان علاوه بر فعالیت های معمول در موزه، مطابق برنامه‌ریزی‌ها برگزار و بازی‌ها و آئین‌های بومی و نیز موسیقی سنتی اجرا می شود.
مسیری در امتداد جاده و بر بلندای شالیزار و رود را که طی کنی؛ سقف هایی مخروطی از ساقه های طلایی برنج و چوب در میان جنگل پدیدار می شود. هدیه موزه میراث روستایی گیلان به گردشگران، حلاوت ساعتی زندگی در یک قرن گذشته است که خالی از هرگونه هوار شهر به انسان آرامش می بخشد.
کسانی که فضای ناب روستا را تجربه کرده اند، خاطره های خوش آن را به یاد می آورند و درمی یابند که با غرق شدن در فناوری و صنعت، چه به حال روزهای خوش و خالص گذشته خویش آورده اند و نسل جدید نیز با کسب نشاط در روح خود، معنی پاک روستا را تجربه می کنند. جاده ای در دو سوی جنگل و صدای پرندگانی بیشمار و گاه حتی پرواز شاهین هایی در نزدیک و گاه عبور شغال هایی تیز رو، تو را وا می دارد تا آهسته تر برانی حتی کمتر از سرعت مجاز…
در این میان و در زمانی که مسحور طبیعت و هوای ناب می شوی؛ انبوهی از ماشین پارک شده در یک قسمت از جاده، نشان از وجود مکانی شگرف از هنر و معماری دارد؛ موزه میراث روستایی است که دیگر آوازه اش فراتر از کشور رفته و در خاورمیانه همین یک مورد است.
تنها در وصفش همین کافی که سازه هایی چند از سالیانی دور، برآمده از معماری متفاوت روستاییان نیک اندیش گیلانی توسط دانش آموختگانی خوش ذوق – با عشق به فرهنگ، آیین و زندگی پیشینیان خویش – واچینی، به جنگل های سراوان منتقل شده، دوباره چینی و به سبک روستاهای ۹ گانه با همان معماری و زندگی به همان سبک بطور زنده در جلوی چشم گردشگران تصویر شده و همچنان در حال انجام است.
در مسیری از سنگریزه در لابه لای درختان جنگلی، با راهنمایی تابلوهای چوبی به سمت کوهپایه می روی و در انتها، خانه ای که بوی دود و هیزم و بوی ناب روستا را در جان و دل می افشاند.
معماری خانه های روستایی گیلان، دانش نانوشته ای است که باید حفظ و از آن در معماری کنونی الهام گرفته می شد. ۳۶ سازه از ۸۰ سازه موجود در موزه میراث روستایی گیلان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده اند.
به گفته دانش آموختگان برنامه ریزی توریسم کشور؛ امروزه توجه بسیاری از ملت های در حال توسعه به احیای هویت ملی خود معطوف شده است. میراث فرهنگی معنوی یاناملموس به معنای تمامی اقدامات، شیوه های ارائه، نمودها و بروزها، دانش ها، مهارت ها، وسایل، مصنوعات دستی و فضاهای فرهنگی مرتبط با آنهاست که یکی از مؤلفه های مهم هویت ملی محسوب می شود.
آئین ها جلوه هایی از معرفت شناسی یک قوم و جامعه محسوب می شوند؛ شکلی از هستی شناسی یک دنیای ذهنی و درونی که تجلی بیرونی و هنری پیدا کرده و با زیبایی شناسی خاصی همراه است. جامعه بی آئین، جامعه ای خشک محسوب می شود و جشن ها و آیین ها نمادی از شور و زندگی بخشی و رنگ پذیری زندگی تلقی می شوند و امروز در اکوموزه گیلان علاوه بر چینش زندگی یکصد سال گذشته روستایی که در فهرست آثار ملی ثبت شده و در برنامه ثبت جهانی قرار گرفته، آئین ها و بازی های بومی و غذاهای محلی و هنرهای سنتی نیز احیاء شده است.
موزه میراث روستایی گیلان امروز با پدیدار شدن ۹ فاز طرح ریزی شده با عناوین روستاهای جلگه شرق و غرب، کوهپایه شرق و غرب و کوهستان شرق و غرب برای سرور جشن تابستانی و فرهنگ مهربانی با طبیعت ساز شده است.
